بررسي روند رشد دانه برخي ارقام گندم ديم

چکیده

جهت بررسي اثرات ميزان بذر بر روند رشد دانه ارقام گندم، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك­هاي كامل تصادفي با استفاده از سه رقم گندم ديم (كوهدشت، چمران و زاگرس) و پنج ميزان بذر (35، 70، 105، 140 و 175 كيلوگرم در هكتار) در ايستگاه تحقيقات كشاورزي خرم­آباد اجراء گرديد. براي برآورد مؤلفه­هاي رشد دانه، پس از گرده‌افشانی طي هشت مرحله نمونه‌برداری با فواصل زماني پنج روزه، وزن خشك تك دانه اندازه­گيري گرديد. نتايج نشان داد كه عملكرد دانه با عملكرد بيولوژيك، عملكرد كاه و تعداد سنبله در مترمربع همبستگي مثبت و بسيار معني­دار و با وزن هزار دانه و وزن هكتوليتر همبستگي منفي اما بسيار معني­دار و با تعداد دانه در سنبله، سرعت و مدت پر شدن دانه همبستگي منفي و غير معني­دار داشت. روند تغييرات وزن خشك تك دانه هر سه رقم نشان داد كه بيشترين وزن خشك تك دانه مربوط به رقم كوهدشت با ميزان بذر 105 كيلوگرم در هكتار و كمترين وزن خشك تك دانه مربوط به همين رقم با ميزان بذر 70 كيلوگرم در هكتار بود. سرعت پر شدن دانه ارقام بين 1/504 تا 1/697 ميلي­گرم بر روز به ازاء ميزان­هاي مختلف بذر بين 496/1 تا 648/1 ميلي­گرم بر روز و براي اثر متقابل رقم و ميزان بذر بين 1/363 تا 1/867 ميلي­گرم بر روز متغيير بود. مدت پر شدن دانه ارقام بين 26/37 تا 29/11 روز و براي ميزان­هاي مختلف بذر بين 42/26 تا 79/28 روز و براي اثر متقابل رقم و ميزان بذر بين 24/43 تا 30/72 روز در نوسان بود. به نظر مي­رسد در مناطق با شرايط آب و هوايي همراه با تنش خشكي آخر فصل، استفاده از ارقام با سرعت پر شدن بيشتر دانه ارجحيت دارد.